Arjuna

Arjuna iku menawa miturut crita padhalangan, putra Prabu Pandhudéwanata, ratu Astina, klawan Dèwi Kunthi sing nomer telu. Mula saka kuwi, Arjuna banjur sinebut satriya "Panengah Pandhawa". Sedhuluré nunggal rama lan ibu ana loro, yaiku Puntadéwa (Yudhistira) lan Werkudara (Bima). Déné, sedulur nunggal rama séjé ibu ana loro, yakuwi Nakula (Pinten) lan Sadewa (Tangsen). Kabèh putrané Pandhu iku disebut Pandhawa, saka linggané tembung Pandhu lan Hawa kang tegesé anak. Dadi cethané tembung Pandhawa iku tegesé anak Pandhu. Déné yèn miturut layang Mahabharata, Arjuna iku saluguné putrané Bathara Indra kang miyos saka Dèwi Kunthi srana Dèwi Kunthi mateg aji panggendhaming déwa aran Adityahredaya (miturut Mahabharata) utawa aji Punta wekasing Rasa Tunggal Sabda tanpa lawanan (miturut pedhalangan) paringané Resi Druwasa. Mula Arjuna uga sesilih Indratanaya kang tegesé putrané Bathara Indra. Kasatriyané Arjuna ana ing Madukara, patihé asma Surata (patih Rata).

Bab lan Paragraf  [delikna]  1 Dasanamané Arjuna, 2 Lelanang ing Jagad 3 Aji-aji 4 Gaman 5 Pungkasan Crita 6 Wandané wayang 7 Deleng uga 8 Pranala njaba

[sunting] Dasanamané Arjuna,

Arjuna

• Janaka
• Kiritin/Walikithi
• Parta
• Pritaputra
• Permadi/Pamade
• Dananjaya
• Kumbalyali (ing padhalangan asring disebut Kumbang Ali-Ali)
• Ciptaning Mintaraga (ing lakon Begawan Ciptaning)
• Pandusiwi/Pandhuputra
• Indratanaya
• Jahnawi
• Palguna
• Danasmara
• Margana
• Gudhakesa
• Wibatsuh
• Kandhi Wrahatnala (nalika nylamur laku dadi banci)

[sunting] Lelanang ing Jagad

Garwané Arjuna pirang-pirang, kabèh putri éndahing warna (ayu-ayu). Ana anak ratu, anak pandhita, anak déwa, anak taksaka (ula), lan sapituruté. Putrané uga pirang-pirang turta bagus-bagus, umpamané :

• Dèwi Sumbadra, peputra Abimanyu
• Dèwi Larasati/Rarasati, peputra Sumitra lan Brantalaras.
• Dèwi Srikandhi.
• Dèwi Ulupi/Palupi, Irawan
• Dèwi Jimambang,anaké Begawan Wilwuk.\/Wilawuk ing pertapan Pringcendhani peputra Kumaladéwa lan Kumalasekti.
• Dèwi Manuhara, anaké Begawan Sidanggana ing Andhongsekhar peputra Pregiwa lan Pregiwati
• Dèwi Dresanala,putrané Bathara Brama, peputra Wisanggeni.
• Dèwi Wilutama, peputra Bambang Wilugangga.
• Bathari Supraba, putriné Bathara Indra, peputra Bambang Prabakusuma.
• Dèwi Ratri (atmajané Prabu Yudhistira ing negara Mertani), peputra Bambang Wijanarka.

Ana salah sijining wanita kang ditresnani Arjuna nanging malah dadi garwané wayang liya, yaiku Dèwi Banowati. Nanging sawisé rampung Bharatayudha, Banowati bisa dadi siji karo Arjuna, ora kétung mung sewengi.
Satemené bojo (garwa) lan anak akèh iku minangka gegambaran yèn Arjuna dhemen gawé lelabuhan becik (sing dipralambangaké kadidéné putri sulistya). Mula undhuh-undhuhané uga kabecikan sing akèh (dipralambangaké anaké pirang-pirang bagus-bagus lan ayu-ayu). Yèn sing ditindhakaké iku pakarti ala, asilé mesthi uga ala.
Arjuna wis naté mbangunaké tapa lan madheg pendhita ing Gua Mintaraga kang dumunung ing puncaké gunung Indrakila, kanthi peparab Begawan Ciptaning iya Mintaraga. Arjuna uga tau dadi ratu ing kahyangan Tinjomaya (ngratoni para widodara-widodari) suwéné 7 dina, kanthi jejuluk Prabu Karitin/Kariti iya Wilikithi. Anggoné jumeneng nata ing Tenjomaya amarga Arjuna wis gawé lelabuhan becik marang para déwa kanthi nyirnakaké kraman kang ngrabasa ing kahyangan yakuwi Prabu Niwatakawaca, ratu buta saka negara Manik Ima-Imantaka.

[sunting] Aji-aji

Arjuna iku nduweni enem aji-aji, yaiku:

• Palimunan/panglimunan = bisa ngilang.
• Tunggengmaya = bisa gawé banyu.
• Sepiangin = bisa mlaku tanpa napak lemah banteré pindha angin.
• Mlayabumi = bisa ngalahké mungsuh.
• Pengasihan/sempaliputri = disenengi wong akèh.
• Asmaragama/kamasutra = ngèlmu saresmi.

[sunting] Gaman

• Pecut Kyai Pamuk
• Panah Pasopati
• Panah Harya Sangkali
• Panah Ardhadehali/Hrudhadhedali
• Ali-ali Mustika Ampal
• Trompet Dewadata
• Keris Pulanggeni
• Brahmasira/Agniyastra
• Panah Merdaging
• Panah Mercujiwa
• Sarotama
• Keris Kyai Kalanadhah
• Busur Kyai Gendhewa

[sunting] Pungkasan Crita

Ing Bharatayudha, Arjuna perang tandhing mungsuh Adipati Karna. Abot rasané ati, merga dhèwèké adu arep karo sedulur tuwa nunggal ibu séjé bapa. Nanging rasa mangu-mangu iki bisa diilangaké déning Prabu Bathara Kresna. Arjuna banjur maju ing palagan tandhing lawan seduluré sing diajeni. Wusanané Adipati Karna gugur ana sajroning paprangan. Ing perang baratayuda uga, Arjuna kèlangan kabèh putra-putrané. Nanging putuné, Parikesit, dadi raja ing Astina. Sawisé perang, Arjuna pindhah dadi raja ing Buwanakeling, kang mauné dadi kratoné Jayadrata. Ing bubaran perang uga, kabèh bojoné dipatèni déning Aswatama. Uripé Arjuna rampung bareng karo Pandhawa liyané munggah menyang kahyangan laku liwat Himalaya.

[sunting] Wandané wayang

Wandané wayang Arjuna ana lima, yakuwi wanda Jimat (anggitané Panembahan Senopati lan Sultan Agung Hanyakrakusuma),wanda Kanyut, wanda Kinanthi, lan wanda Malat. Yèn wayang Arjuna gagrak Yogyakarta wandané ana telu, yakuwi wanda Janggleng (rai lan awak kuning/prada) kanggo adegan paseban, sedhih; wanda Yudhasmara (sunggingan rai lan awak kuning, kanggo adegan roman (percintaan); lan wanda Kinanthi (sunggingan rai ireng awak kuning kanggo adegan sawisé metu saka kedhaton utawa kanggo perang).

[sunting] Deleng uga